• Kişinin duysal veya diğer uyaranlarla uyanabileceği bilinçsizlik durumuna uyku adı verilir. Uykunun iki dönemi vardır.
• Yavaş dalga uykusu (NREM,non-REM)
• REM uykusu (rapid eye movements) paradoksal uyku,desenkronize uyku.
• Uykunun büyük bölümü yavaş dalga uykusunda geçer. REM uykusu uyku boyunca periyodik olarak ortaya çıkar . REM uykusu 90 dk'da bir tekrarlanır.
• REMuykusu genç erişkinde uyku süresinin %25'ini oluşturur.

YAVAŞ DALGA UYKUSU

• Sağlıklı bir erişkin uykuya NREM evresi ile girer.
• Beyin dalgaları çok yavaşladığı için bu ismi alır.
• Periferik damar tonusunda ve vejetatif vücut işlevlerinde azalmayla karakterizedir. Bazal metabolizmada %10-30 azalma olur.
• Düşsüz uyku olarak da adlandırılır ama bu doğru değildir . sadece görülen rüyaların hatırlanma olasılığı azdır.
• Bunun istisnası gece kabuslarıdır. Bu karabasanlar 3. ve 4. evrelerde olur.
• uyku da konuşma ve gezme yavaş dalga uykusu sırasında olur.
• NREM uykusu 4 evreye ayrılır.
• Evre1--> Yavaş dalga uykusunun ilk dönemlerinde EEG'de 4-7 Hz frekanslı teta dalgaları görülür.
• Evre2-->Uyku iğcikleri(uyku dikenleri) ve K kompleksleri görülür.
• Evre3--> Delta ritmi görülür.
• Evre4-->EEG dalgaları daha da genişler. yaş ilerledikçe evre 4'ün süresi azalır ve daha ileri yaşlarda tamamen ortadan kalkar.

REM UYKUSU

• REM uykusu dönemleri,uyku boyunca periyodik olarak 4-6 defa ortaya çıkar. Genç erişkinlerde 90 dk da bir ortaya çıkar.
• Erişkinlerde toplam uyku süresinin %25'ini kapsar ve uzun süre bu seviyede plato yapar.
• REM uykusu pek sakin değildir ve düşlerle bağlantılıdır.
• Tüm vücutta kas tonusu son derece azalmıştır. Kalp ve solunum hızı düzensizleşir. Hızlı göz hareketleri oluşur.
• Beyin REM uykusunda yüksek bir aktivasyon gösterir. EEG uyanık dururmdakine benzer (desenkronizasyon). Yani beta benzeri hızlı frekans ve düşük voltaj vardır.
• REM uykusu öğrenme ve hafıza süreçlerinde önemlidir.
• REM uykusunda ponstaki kolinerjik nöronlardan başlayan ve önce lateral genikulat cisme ,oradan da oksipital kortekse ulaşan geniş fazik potansiyeller bulunur. Bu potansiyellere, pontogenikulo-oksipital (PGO) diken adı verilmektedir.
• REM uykusu sırasında pontin alan ,amigdala,singulat girusta ve görsel asosiasyon alanlarında aktivite artışı olurken,prefrontal,pariyetal ve primer görme korteksinde aktivite azalmaktadır.

UYKUYA YOL AÇAN SSS ALANLARI

• Rafe Çekirdekleri: Bu bölgenin uyarılması doğal uykuya çok benzeyen bir uykuya neden olur.
• Bu bölge nöronları çoğunlukla serotonin salgılarlar.
• Nuc. tractus solitariustaki bazı alanların uyarılması uykuya neden olur.
• Diencephalondaki bazı alanlar(hipotalamusun rostral kısmı özellikle suprakiazmatik alan , talamusun yaygın çekirdeklerindeki bazı alanlar) uyarıldıklarında uykuya neden olurlar.
• Retiküler aktive edici sistemin uyarılması ise uyanıklığa neden olur.

UYKUNUN NÖROTRANSMİTTERLERİ

• Uykuda serotonin,noradrenalin,dopamin ve asetilkolinin etkili olduğu bilinmektedir.
• Asetilkolin etkisini taklit eden ilaçların kullanımı REM uykusunun ortaya çıkışını arttırmaktadır.
• GABA artışı uykuya ,histamin artışı ise uyanıklığa neden olur. Artmış GABA ve azalmış histamin salgısı NREM uykusunu arttırmaktadır.
• Uyku ve uyanıklık döngüsünü kontrol eden nörokimyasal mekanizmalarla ilgili öne sürülen modellemelerden birisinde uyanıklık ve REM uykusu iki uç nokta olarak değerlendirilmiştir.
• Buna göre:
• Noradrenalin (lokus seruleusta) ve serotonin (rafe çekirdeklerinde ) içeren nöronların aktivitesi baskın iken pontin retiküler formasyonun asetilkolin nöronlarında aktivite azalmaktadır. Bu durum uyanıklığa neden olmaktadır
• Bu durumun tam tersi olduğunda ise REM uykusu ortaya çıkmaktadır.
• Aminerjik ve kolinerjik nöronlar dengede olduğunda ise NREM uykusu olmaktadır.
• Hipotalamik nöronlardan salgılanan oreksin anlatılan uyku-uyanıklık dögülerinde düzenleyici rol oynamaktadır.
• Anlatılan bu modele karşın ,rafe çekirdeklerinden salgılanan serotoninin uykuya neden olduğunu ileri süren kaynaklar da bulunmaktadır.
• Narkolepsi: Gündüz karşı konulmaz uyku isteği,istemli kas tonusunda ani kayıpla (kataplrksi)karakterizedir.
• MHC sınıf II proteinlerle yakın ilgisi vardır. Bu hastalarda oreksin(hipokretin)salgılayan nöronların sayısında azalma vardır.
• Oreksin salgılayan nöronlar uyanıkken en aktif durumdadır . Buna karşın,bu nöronlar NREM ve REM uykusunda neredeyse tamamen inaktiftir.